خازن(ظرفیت خازنی) عبارت است از مجموعه ای از چند جسم هادی و غیر هادی که امکان می دهد بتوان انرژی الکتریکی را ذخیره کرده و این خاصیت را با حرف C نشان می دهند. هنگامی که ظرفیت تعدادی خازن مورد بحث باشد آن ها را به C1، C2 و C3 نمایش می دهند. واحد ظرفیت خازن فاراد است و علامت اختصاری آن حرف F می باشد. یک فاراد عبارت است از ذخیره یک کولمب الکتریسیته بین دو جوشن خازن درحالی که اختلاف پتانسیل بین دو جوشن یک ولت باشد. چون فاراد واحد نسبتا بزرگی است ظرفیت بیشتر خازن های مصرفی سیستم های سردکننده و واحد کوچکتر از آن با میکروفاراد برابر یک میلیونیم فاراد است.
بجای حرف انگلیسی M از حرف یونانی میو به عنوان علامت اختصاری میکرو استفاده میشود. وسایل و تجهیزات برقی معمولا از موتورهای تک فاز جریان متناوب (AC) نیرو می گیرند. توسعه و تکامل خازن های الکترولیتی پر ظرفیت متناوب امکان کاربرد موتورهای موثر و پرقدرت (قدرت استارت) را عملا میسر ساخته است. کار خازن ها این است که با ایجاد شدت جریانی در سیم پیچ استارت که تشکیل یک میدان مغناطیسی قوی داده و با میدان مغناطیسی سیم پیچ اصلی جمع شده، گشتاور راه اندازی زیادی تولید می کنند.
مقدار شدت جریانی که از سیم پیچ استارت می گذرد، تابع ولتاژ خط و طرح سیم پیچ است. اگر تعدادی خازن با ظرفیت های مختلف به تناوب در مدار موتوری قرار داده شود و سپس گشتاور راه اندازی و ولتاژ های دو سر خازن ها اندازه گیری شود، نموداری مانند نمودار شکل 1 به دست می آید.
منحنی گشتاور راه اندازی سریعا نمو کرده و پس از رسیدن به max به آرامی نزول می کند. درصد max و تغییر زیادی در ظرفیت خازن لازم است تا بتواند به مقدار جزئی گشتاور را تغییر دهد و این امتیاز مثبت محسوب می شود. زیرا نوسان زیاد در ظرفیت خازن مورد لزوم، سبب کاهش هزینه ی عملیاتی می شود. منحنی ولتاژ بین دو سر خازن قبل از منحنی گشتاور به max خود می رسد و سپس شروع به نزول می کند و از آن جا که ولتاژ بین دو سر خازن تابع ولتاژ خط و طرح سیم پیچ استارت است. بنابراین ولتاژ بین دو سر خازن، می تواند نمودار گویای صحت اندازه خازن باشد.
آزمایش سلامت خازن
اگر چه آزمایش خازن به وسیله اهم متر چندان آزمایش کاملی محسوب نمیشود اما به طور معمولی می توان از اهم متر برای تعیین علامت نسبی خازن استفاده نمود. با اتصال سرسیم های اهم متر به دو سر خازن، عقربه اهم متر به سمت صفر حرکت کرده و سپس آرام به محل اولیه خود باز می گردد. چنین اتفاقی نشانه سلامت خازن است. با اتصال سرسیم های اهم متر، خازن به کمک باتری اهم متر شارژ می شود. آزمایش به وسیله اهم متر نمی تواند تعیین کننده وضعیت دی الکتریک باشد. برای تشخیص سلامت دی الکتریک باید از دستگاه مخصوص آزمایش خازن استفاده نمود که در بازار به تستر خازن معروف است.
علت های خرابی خازن ها:
یکی از علت های خرابی خازن ها استفاده از خازن با ظرفیت پایین تر از حد استاندارد آن کمپرسور یا موتور می باشد، اتفاقی که می افتد این است که کمپرسور یا موتور روشن می شود اما لحظه استارت که معمولا کمتر از یک ثانیه است، طولانی تر شده و سبب خرابی خازن و در طولانی مدت موجب خرابی سیم پیچ کمپرسور نیز می شود.
در واقع با استفاده از خازن با ظرفیت کمتر و کوچکتر ولتاژ بین دو سر خازن بالا می رود و چون خازن های استارت الکترولیتی برای کار پیوسته طراحی نشده اند، اضافه ولتاژ و مدت طولانی تر ناشی از کم ظرفیت بودن آن ها، موجب کوتاهی عمر خازن می شود. اگر خازن خیلی کوچک (کم ظرفیت باشد) گشتاور پیچشی حاصله از آن کمتر از آن خواهد بود که موتور را به موقع به سرعت کافی رسانده و خود توسط کلید گریز از مدار خارج شود. تحت چنین شرایطی، خازن خیلی زود خشک و خراب می شود.
مدت زمان استارت یک موتور خوب، هیچگاه نباید از 3 ثانیه بیشتر شود. خازن ها معمولا برای انجام وظیفه متناوب و کوتاه مدت ساخته شده و معمولا با خرابی تجهیزات وابسته به خود خراب می شوند. بنابراین تعیین و رفع علت خرابی خازن، قبل از اقدام به تعویض آن مهم است. علاوه بر این، خازن جایگزین خازن خراب باید از نظر ولتاژ و ظرفیت متناسب با خازن قبلی و نیاز مدار باشد. کاربرد خازن کوچکتر معمولا موجب از کار افتادن و خرابی وسیع آن می شود.
علائم سوختن خازن کولرگازی:
یکی از علائم خراب شدن خازن ها در کولرهای گازی این است که وقتی دستگاه را روشن می کنید ابتدا فن یونیت داخلی روشن می شود و پس از چند ثانیه که کمپرسور باید به مدار اضافه شود این اتفاق نمی افتد، معمولا یکی از نشانه های آن کم شدن نور لامپ های محل است که به علت اضافه بار تحمیل شده به مدار برق ساختمان از طریق سیم پیچ کمپرسور است. اگر هم در نزدیکی یونیت خارجی باشید صدای زور زدن کمپرسور برای روشن شدن به واضح شنیده می شود و این می تواند نشانه خراب شدن خازن باشد. اما معمولا وقتی که سیم پیچ کمپرسور سوخته و یا دچار اتصال کوتاه شده باشد، فیوز دستگاه می پرد.
یکی دیگر از نشانه های خرابی خازن می تواند این باشد که دستگاه جریان اضافی می کشد و ممکن است فیوز دستگاه عمل کرده و به اصطلاح پریده باشد. در این حالت، خرابی خازن باعث وارد شدن جریان اصلی به سیستم شده و فیوز عمل می کند.
هزینه خازن کولرگازی:
هزینه و قیمت خازن کولرگازی به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله ظرفیت خازن، مارک و برند خازن و نوع خازن (روغنی و …) همچنین اجرت تعویض خازن نیز به عوامل مختلفی از جمله راحتی دسترسی به یونیت خارجی و امکان تعویض خازن، ارتفاع محل نصب و … بستگی دارد. اما اجرت تعویض خازن کولرگازی در حالت عادی و در شرایطی که تکنسین بتواند به راحتی به یونیت خارجی دسترسی داشته باشد هر ساله توسط اتحادیه تهویه مطبوع هر شهر اعلام و به اعضا و تکنسین ها اعلام میگردد. جهت استعلام قیمت می توانید به اتحادیه تعمیرکاران تهویه مطبوع یا تعمیرکاران لوازم خانگی شهر خود تماس بگیرید.
نحوه تعویض خازن کولرگازی:
تعویض خازن کولرگازی مانند خیلی از کارهای فنی دیگر یک کار تخصصی است و بهتر است توسط متخصص و تکنسین این کار انجام شود اما اگر شما یک فرد فنی و دست به آچار بوده و قبلا کارهای برقی انجام داده اید می توانید با انجام مراحل زیر خازن را تعویض کنید. پس از اینکه اطمینان پیدا کردید خازن خراب است و باید تعویض شود، ایتدا برق دستگاه را قطع کنید و فیوز را بزنید و مطمئن باشید برق کاملا قطع است.
- یونیت های خارجی معمولا دارای یک درب (کاپوت) در بالای سرخود هستند که بوسیله چند پیچ که دور درب خورده، باز می شوند. اگر بالای سر دستگاه شما حدود 20 الی 30 سانت آزاد باشد، با باز کردن کاپوت روی سر دستگاه می توانید به خازن دسترسی دشاته باشید. اما اگر نصاب دستگاه را به نزدیکی سقف بسته باشد کار شما کمی سخت می شود و باید بدنه دستگاه را نیز باز کنید. پس از باز کردن کاپوت بالای سر یونیت خارجی یک عکس از نحوه سیم کشی و رنگ سیم های متصل شده به خازن گرفته و فیش های خازن را جدا کنید.
- سپس پیچ بست نگهدارنده خازن را باز کرده و خازن را برای اینکه اشتباهی صورت نگیرد با خودتان جهت تهیه خازن نو ببرید. دقت کنید که خازن ها معمولا در دو نوع سه فیش و دو فیش در بازار موجود می باشند که بهتر است دقیقا فیش ها شبیه خازن قبلی باشد.(دو فیش و سه فیش بودن خازن بستگی به طراحی دستگاه شما دارد که آیا جهت راه اندازی فن یونیت خارجی و کمپرسور از یک خازن استفاده شده باشد و یا خازن مجزا داشته باشد.)
- پس از خریداری خازن نو فیش ها را متصل کنید.
- بست خازن را نصب کنید و از محکم بودن آن اطمینان حاصل کنید.
- از محکم بودن فیش ها نیز مطمئن شوید.
- قبل از بستن کاپوت دستگاه، برق را متصل کنید و امتحان کنید که کمپرسور روشن می شود.
- پس از اطمینان از صحت کار دستگاه، مجددا برق را قطع کنید و پیچ های کاپوت و بدنه را کامل ببندید.
- خازن های خراب قابل بازیافت هستند، بنابراین خازن قدیمی را به مراکز بازیافت تحویل دهید.
پیشنهاد ویژه: خرید دستگاه وکیوم کولر گازی