یخچال‌ها تجهیزات سردساز خانگی و یا صنعتی هستند که در طراحی آنها از یک سیستم حلقه بسته کنترل پایدار دما استفاده شده است. اجرای صحیح این وظیفه بر عهده ترموستات یخچال است. این قطعه با پایش دائمی دمای محفظه سردساز یخچال برای کنترل پایدار موتور دستگاه کارایی دارد. اما گاهاً به دلیل خرابی ترموستات یخچال شرایط سردسازی بهینه انجام نمی‌شود.
به منظور اینکه بفهمیم ترموستات یخچال خراب است باید تست ترموستات انجام گیرد. تست ترموستات یخچال در امتداد شرایط نامناسب عملکرد سیستم سرد ساز انجام می‌شود. قاعدتا ممکن است که خرابی یخچال‌ها دلایل متعددی داشته باشند؛ اما خرابی ترموستات یخچال متداول‌ترین مشکل سیستم‌های سرد ساز خانگی و صنعتی است. در این مقاله از وبسایت مس باران به تشریحی کامل از وظیفه ترموستات یخچال می‌پردازیم و روش‌های تست و تعمیر این المان کلیدی در کنترل دمای سردسازهای خانگی و صنعتی را بررسی می‌کنیم.
ترموستات چیست؟ چه وظیفه‌ای در یخچال‌ها دارد؟
ترموستات یک قطعه الکتریکی است که مخصوص تکمیل سیستم کنترل دمای یخچال‌ها طراحی شده است. این وسیله قابلیت پایش دمای محیط یخچال را دارد و می‌تواند با توجه به نوع فرمان تنظیم شده، عملکرد موتور یخچال برای تداوم سردسازی را کنترل کند.
وظیفه ترموستات یخچال در عین سادگی بسیار مهم است. چرا که قرار است تا کنترل کامل دمای محیط یخچال را در اختیار داشته باشد. تنظیم ترموستات به شکل دستی و یا دیجیتالی انجام می‌شود. در نهایت این قطعه با توجه به رنج دمای تنظیم شده و پایش دائمی دمای محیط یخچال فرمان روشن و یا خاموش شدن کمپرسور یخچال را صادر می‌کند. به این ترتیب با سردسازی مناسب کمپرسور را خاموش کرده و در صورت گرم شدن محیط یخچال تا دمایی فراتر از مقدار تنظیم شده مجدداً کمپرسور را فعال می‌کند.
نحوه کار ترموستات یخچال
ترموستات تحت شرایط الکتریکی طراحی شده است و پایش دمای محیط را از طریق سنسور ترموکوپل با حساسیت در پایش دماهای سرد انجام می‌دهد. این سنسور در فضای میانی یخچال و در زیر محفظه داخلی نصب می‌شود که کاملاً نسبت به دمای محیط حساس است. ترموکوپل قطعه‌ای الکتریکی است که سطح ولتاژ خروجی آن با توجه به تلرانس دما تغییر می‌کند. ترموستات در واقع ترانسدیوسر (Transducer) این ترموکوپل یخچالی است که برای تحلیل تغییرات ولتاژ در اثر تلرانس دمای محیط یخچال طراحی شده است.
نحوه کار ترموستات یخچال کاملاً وابسته به شرایط محیطی یخچال و تنظیم عملکرد آن در دمای معین است. این قطعه برای نگه داشتن دمای یخچال در محدوده ۰.۵ الی ۴.۵ درجه سانتیگراد طراحی شده است. در هر صورت خرابی ترموستات یخچال مانع از عملکرد بهینه سیکل کاری یخچال شده، به شکلی که یا کمپرسور مدام در مدت زمان طولانی کار می‌کند و یا در مدت زمان‌های کوتاه پشت سر هم خاموش و روشن می‌شود.
پیشنهاد ویژه مس باران: خرید لوله مسی کولر گازی
نشانه‌های خراب بودن ترموستات یخچال
خرابی ترموستات یخچال مشکل جدی است که باید در اسرع وقت برای برطرف شدن آن اقدام کنید. در غیر این صورت همین مشکل به ظاهر ساده باعث کارکرد غیر بهینه کمپرسور یخچال شده که در نهایت با خرابی‌های گسترده‌تر و پرهزینه‌تری همراه است. اما در قدم اول باید از خراب بودن ترموستات اطمینان داشته باشیم. نشانه‌های این خرابی به قرار زیر هستند:
- محیط یخچال خنک نیست: وقتی یخچال خانه شما آن‌طور که باید مواد غذایی را خنک نمی‌کند، احتمالاً جایی در سیستم کنترل سردساز یخچال خراب است و قطعاً ترموستات اولین قطعه‌ای است که خرابی آن بررسی می‌شود.
- محیط یخچال خیلی سرد است: سردی بیش از حد یخچال تا جاییکه ممکن است منجر به یخ زدن مواد غذایی شود نیز از مشکلات جدی است و دلیل آن می‌تواند از خرابی ترموستات یخچال باشد. زیرا ترموستات خراب قادر به کنترل مناسب کمپرسور در محدوده دمای تنظیم شده نیست و عملاً یخچال دائم کار می‌کند.
- دمای یخچال در محدوده ثابت قرار نمی‌گیرد: حفظ تعادل دمایی مهمترین وظیفه ترموستات یخچال است. این قطعه با توجه به نوع تنظیم انجام شده توسط شما می‌تواند دمای داخل محیط یخچال را در یک رنج دقیق و ثابت نگه دارد. اما وقتی دمای داخل یخچال دائماً تغییر می‌کند، قاعدتا عملکرد ترموستات شرایط بهینه‌ای ندارد.
- دائم کار کردن کمپرسور یخچال: کارکرد طولانی مدت و حتی دائمی کمپرسور از نشانه‌های متداول خرابی ترموستات یخچال است. البته دلایل متعددی در کارکرد طولانی مدت کمپرسور نقش دارند. مثلاً کمبود گاز خنک کننده و یا خرابی تایمر و حتی باز ماندن درز درب یخچال از دلایل اصلی کارکرد دائمی کمپرسور هستند. با این وجود عموماً در چنین شرایطی حتماً وضعیت کلی ترموستات نیز بررسی خواهد شد.
- کمپرسور یخچال کار نمی‌کند: ترموستات‌های خراب شده توانایی شناسایی افزایش دمای محیط یخچال را ندارند. در این صورت عملاً در خواب هستند و هرگز برای کنترل بهینه کمپرسور فعال نمی‌شوند.
- پوسیدگی و زنگ زدگی ترموستات: محیط داخل یخچال فضایی کاملاً مرطوب است که مستعد پوسیدگی و زنگ زدگی بخش‌های فلزی تجهیزات داخل آن است. ترموستات یکی از همین بخش‌های فنی داخل یخچال است که ممکن است در اثر مواجهه طولانی مدت با عوامل رطوبت زا فرسوده شود.
پیشنهاد ویژه: خرید و استعلام قیمت پمپ وکیوم کولر گازی
روش تست ترموستات یخچال
تا اینجای مطلب بحث مفصلی از انواع نشانه‌های خرابی ترموستات یخچال را مطرح کرده‌ایم. اما هر کدام از این خرابی‌ها می‌توانند دلایل دیگری نیز داشته باشند. مثلاً کمبود گاز و یا گیرپاژ شدن کمپرسور و… نیز در عدم کنترل بهینه دمای داخل یخچال نقش بازی می‌کنند. لذا لزوماً هر کدام از این مشکلات دلیل جدی خرابی ترموستات نیستند. برای اطمینان از عملکرد سالم و یا خراب لازم است تا مراحل تست ترموستات یخچال را انجام دهیم.
یک راه حل ساده برای تست ترموستات یخچال، اندازه‌گیری دمای محیط یخچال در تنظیم‌های گوناگون است. اگر تنظیم ترموستات یخچال را تغییر می‌دهید و دمای محیط داخل آن نیز متعاقباً تغییر می‌کند، قاعدتاً ترموستات سالم است.
وقتی ترموستات را در سردترین حالت می‌گذارید، انتظار عملکرد سریع کمپرسور را داریم. اگر با تغییر وضعیت ترموستات نمی‌توانید در مورد تغییر شرایط دمای محیط یخچال تصمیم گیری کنید و یا این تغییرات خیلی نامحسوس است، می‌توانید از روش‌های دیگری برای تست ترموستات یخچال اقدام کنید.
پیشنهاد ویژه مس باران: خرید گاز کولر گازی
تست الکتریکی ترموستات یخچال
در اولین قدم می‌توانید سیم‌های اصلی ترموستات را جدا کرده و به هم بچسبانید. در این صورت عملاً حضور ترموستات را یکسره کرده‌ایم و اگر در چنین شرایطی کمپرسور یخچال کار می‌کند، قطعاً ترموستات خراب است و باید برای تعمیر ترموستات یخچال اقدام کنید.
حرفه‌ای‌ترین روش تست ترموستات یخچال با اهم متر است. در نظر داشته باشید که همه ترموستات‌ها قطعات الکترونیکی هستند که می‌توان برای تست المان‌های آن به مانند هر قطعه الکتریکی از اهم متر استفاده کرد. در پاره‌ای از موارد عدم کارکرد بهینه یخچال لزوماً به علت خرابی ترموستات نیست؛ بلکه مسیر سیم کشی ترموستات فرسوده، شل شده و یا اتصالی دارد. در این صورت به راحتی می‌توانید با استفاده از اهم متر وضعیت سیم کشی ترموستات را بررسی کرده و در صورت لزوم برای تعمیر و بازسازی مجدد آن اقدام کنید.
سخن پایانی
خرابی ترموستات یخچال مشکل پیچیده‌ای نیست اما در صورت کم توجهی مستعد ایجاد خرابی‌های دامنه دارتری است که شما را با هزینه‌های گزاف تعمیر کمپرسور و… مواجه می‌کند. اگر چه از نظر فنی تعمیر ترموستات یخچال امکان‌پذیر است؛ اما توصیه شده تا حدالامکان و برای اطمینان بیشتر این قطعه معیوب را (با کمک تکنسین مجرب) تعویض کنید. در عین حال لازم است تا مراحل نصب ترموستات یخچال را به درستی انجام داده و از استقرار صحیح آن خصوصاً استقرار مناسب ترموکوپل اطمینان داشته باشید تا در هر صورت یخچال شما عملکردی بهینه را تجربه نماید.